Мэдээ мэдээлэл

Мөнгөө өөрөөсөө хамгаалж, хуримтлалтай болох шалгарсан аргууд www.zgm.mn

Монголын дундаж өрх 1.2 сая төгрөгийн орлоготой тухай Үндэсний статистикийн хороо мэдээллээ. Энэ бол өмнөх оноос 200-аад мянган төгрөгөөр өссөн дүн. Орлогын түвшин инфляцаас хурдтай өссөн нь бидний хэмнэх, хадгалах, хуримтлалаа нэмэгдүүлэх боломж сайжирч байгааг илтгэнэ. Гэсэн ч мөн хугацаанд өрхийн зарлага нь орлогоосоо ч, улсын инфляцаас ч илүү хурдтай өсч 1.3 сая төгрөгтэй тэнцжээ. Өөрөөр хэлбэл Монголын дундаж өрх сар бүрийн зардлаа санхүүжүүлэхийн тулд тогтмол 100 мянган төгрөгийн өрөнд орж байна гэсэн үг.

Орлого нэмэгдэхийн хэрээр шаардлагагүй зардлаа өсгөдөг, материаллаг хэрэглээнд суурилсан бидний санхүү удирдлагын сул талыг зөвхөн энэ жишээнээс харж болно. Санхүүгээ удирдахдаа монголчуудын нийтлэг гаргадаг алдаануудыг Монголбанк тодорхойлсон байдаг аж. Бид хэрэглээг хэт шүтсэн, хэмнэх дадал суугаагүй, хэмнэснээ хуримтлуулах дадал суугаагүй, хуримтлуулах арга эзэмшээгүй, бэлэнчлэх сэтгэлгээтэй, санхүүгийн боловсрол муу (АНУ зэрэг өндөр хөгжилтэй орнуудаас бараг хоёр дахин сул), санхүүгийн сахилга бат сул зэрэг тодорхой алдаануудыг гаргадаг байна.

Орлого өссөн ч хуримтлал үүсгэж чадахгүй байгаа энгийн монгол өрхийн жишээ танд ойр санагдаж байвал дараах мэдээлэлд анхаарлаа хандуулаарай. Орох мөнгөн урсгал тогтмол үед хуримтлал үүсгэх, монгол өрхийн санхүүгийн сахилга бат, орлогоо захиран зарцуулах хэв маягт тусгайлан нийцсэн, өдөр тутмын амьдралдаа нэвтрүүлж болохуйц энгийн аргуудыг танилцуулж байна.

ЯГ ОДОО ХУГАЦААТАЙ ХАДГАЛАМЖ НЭЭ!

Бид хугацаатай хадгаламж нээхээс эмээх хандлагатай байдаг. Гэнэтийн санхүүгийн хэрэгцээ гарахад гар дээр хөрвөх чадвартай бэлэн мөнгө байхгүй байх вий гэх айдсаас энэ нь үүсэлтэй. Гэвч энэ айдас нь мөн л хэрэглээг хэт шүтсэн хандлагатай маань холбоотой. Сүүлийн 10 жилд Монгол өрхийн мөнгөн орлого гурав дахин нэмэгдсэн байна. Мөнгөн зардал инфляцаас илүү эрчтэй, орлоготой параллель өсч ирснээс орлогын өсөлт шууд хэрэглээ болж “лангуу руу” гарч байгааг харж болно. Тэгэхээр бидний хадгаламжиндаа хийгээгүй мөнгө зайлшгүй гэнэтийн хэрэгцээнд бус шуналыг маань тэжээхэд л зарцуулагдах нь илүү түгээмэл байдаг байна.

ДАНСНААСАА ТОГТМОЛ ШИЛЖҮҮЛЭГ ХОЛБУУЛАХ

Хадгаламжийн данс нээх бол ердөө эхлэл. Нэг сарын цалинд ч хүрэхгүй үлдэгдэлтэй хадгаламжтай хүмүүсийг алийг тэр гэх вэ. Тиймээс ажил хийж олсон орлогоо өөрөөсөө “хамгаалж” хуримтлал болох шулуун, дардан замыг бий болгох хэрэгтэй. Standard & Poor’s байгууллага Дэлхийн банк болон Жорж Вашингтоны их сургуулийн судалгааны багтай хамтран хийсэн Дэлхийн улс орнуудын санхүүгийн мэдлэг, сахилга батыг тодруулах судалгаанд Монгол улс 41 оноо авсан бол АНУ зэрэг өндөр хөгжилтэй орнуудад энэ үзүүлэлт 57 хувьтай байжээ. Санхүүгийн сахилга бат сул үед харьцангуй харгис гэж тодорхойлогддог аргууд илүү үр дүнтэй байдаг. Хуримтлал үүсгэхийн тулд өөрийн цалингийн данснаасаа сар тутамд, цалин буудаг өдрөө тааруулан тогтмол шилжүүлэг хийх тохиргоо суулгахад хангалттай. Цалингаа буунгуут, магадгүй оффисоосоо гарахаасаа ч өмнө тогтмол шилжүүлгийг тань татчихдаг бол бүр сайн.

ХУДАЛДАЖ АВАХ ЗҮЙЛСИЙНХЭЭ ЖАГСААЛТЫГ БИЧИЖ БАЙХ

Европын орнуудтай харьцуулахад Азийн орнууд, тэр дундаа монголчуудын дунд сэтгэл хөдлөлд тулгуурласан худалдан авалт хийх нь илүү түгээмэл байдаг. Бусад орнуудтай харьцуулахад бид төдийлөн шаардлагагүй, хэв маяг, хэлбэрт хөтлөгдсөн худалдан авалт хийх нь их байдаг гэсэн үг. Хэрвээ та санал нийлэхгүй байгаа бол шүүгээндээ сүүлийн 3 сар нэг ч удаа хэрэглээгүй хувцас, гутал, цүнх зэрэг байгаа эсэхийг анзаараад нэг үзээрэй.

Замбараагүй худалдан авалтаас гадна дэлгүүр, супермаркетууд биднийг төлөвлөөгүй худалдан авалт хийлгэхэд зориулагдсан зохион байгуулалттай байдаг. Нэг ширхэг давс авахаар дэлгүүр ороод тор дүүрэн бараатай гарч ирж үзсэн л биз дээ. Тэгвэл та тогтмол хэрэглэдэг дэвтэр дээрээ, эсвэл гар утсан дээрээ жагсаалт үүсгэн, худалдан авах шаардлагатай зүйлсээ тухай бүр нь тэмдэглэж хэвшээрэй. Ингэснээр нэг талаас дутуу худалдан авалт хийж, олон дахин дэлгүүр явахаас сэргийлнэ, нөгөө талаас шаардлагагүй зүйлс худалдан авахгүй байх боломжтой.

ХУДАЛДАН АВАЛТАА АЛЬ БОЛОХ БЭЛЭН МӨНГӨӨР ХИЙХ

Худалдаа, үйлчилгээний газрууд бараг бүгд бэлэн бусаар гүйлгээ хийх боломжтой болсон нь Монгол Улсын хувьд санхүүгийн том дэвшил. Бэлэн бусаар гүйлгээ хийх нь ариун цэвэр, аюулгүй байдлын хувьд гээд олон давуу талтай. Гэхдээ хэрвээ та мөнгө хэмнэхээр хичээж байгаа бол тийм ч тохиромжтой зүйл биш. АНУ-д хийгдсэн судалгаагаар, нэг сарын хугацаанд бэлэн бус гүйлгээнээс татгалзаж, зөвхөн бэлэн мөнгөөр худалдан авалт хийхэд судалгаанд оролцогчид зардлаа 18 хүртэл хувиар бууруулж чаджээ. Энэ нь бэлэн мөнгөөр худалдан авалт хийх нь хүний сэтгэл зүйд асар хүчтэй нөлөө үзүүлдэгтэй холбоотой. Хэдий их хэмжээний худалдан авалт хийсэн ч карт зуруулахад бидний тархинд төдийлөн хүчтэй дохио очдоггүй байна. Харин зарцуулж буй мөнгөө нэгбүрчлэн тоолж, бусдад өгөх тэр үйлдэл нь тархинд асар хүчтэй сигнал өгдөг байх нь.

EBARIMT-АА ӨДӨР БҮР БҮРТГҮҮЛЖ БАЙХ

/Цүнх, түрийвчээрээ дүүрэн баримт цуглуулчихаад, сугалааны тохирол явагдахын өмнөх өдөр л бүртгүүлдэг олон хүний нэг юм биш биз. Хэрвээ тийм бол та орой бүр ebarimt— аа уншуулж хэвшээрэй. Ингэснээр та далд ухамсартаа нэг л өдөрт ямар их хэмжээний зарцуулалт хийж байгаагаа ойлгуулж байгаа юм. Тодорхой хугацааны дараа таны уншуулах баримтын тоо цөөрч байгааг та анзаарах болно.

ХУРИМТЛАЛЫНХАА ТӨЛӨВЛӨГӨӨГ ГАРГА

Ямар ч том зорилгыг алхам алхмаар нь нарийвчилчихвал хүрэхэд тийм ч хэцүү биш. Нийт хуримтлалынхаа зорилтыг тогтоогоод, тухайн зорилгод хүрэх хугацаагаа тодорхойлоод, сар тутамд хуваачихвал таны сарын, өдрийн зорилт маш тодорхой болоод ирнэ. Гүйцэтгэлээ тухай бүр хянаад, том зорилгодоо хүрэхэд ямх ямхаар ч атугай ойртож байгаагаа мэдрэх амттай биш гэж үү.

ГАР УТАСНЫ АППЛИКЭЙШН БОЛ ХУРУУНЫ ХЭЭ, ЭСВЭЛ НҮҮР ТАНИХ ТЕХНОЛОГИОР НЭВТРЭХ ТОХИРГООГ БҮҮ ИДЭВХЖҮҮЛ

Уншигч та хуримтлалын хамгийн гол дайсан нь бид өөрсдөө, мөн бидний замбараагүй хэрэглээ, амьдралын буруу хэвшил гэдгийг ойлгосон байх. Санхүүгийн сахилга бат муутай байх тусмаа мөнгөө өөрөөсөө хамгаалах “харгис” аргуудыг хэрэглэх нь оновчтой. Технологийн дэвшил бидэнд хэрэглээний асар хялбар практикыг санал болгож байна. Энэ нь өөрөө хэрэглээг урамшуулах, ухамсаргүй зарцуулалт хийх том шалтгаан болоод байгаа юм. Тиймээс хэрвээ та гар утасны аппликейшн ашигладаг бол хурууны хээ, эсвэл нүүр таних технологиор нэвтрэх тохиргоог бүү идэвхжүүлээрэй. Зарцуулалт хийх болгондоо олон үсэг, тооноос бүрдэх нууц үгээ шивж оруулах ядаргаатай биш гэж үү. Тэгснээс худалдаж аваагүй байсан нь дээр.

ТӨЛӨВЛӨГДӨӨГҮЙ ГЭНЭТИЙН ОРЛОГЫГ ЗҮГЭЭР Л МАРТ

Сар тутмын тогтмол орлогоос гадна нэмэлт орлого орж ирвэл түүнийгээ зүгээр л мартаад хадгаламжиндаа хий. Мэдээж санхүүгийн сахилга бат илүү сайн үед хааяа өөрийгөө урамшуулж, удаан хугацаанд авахыг хүссэн зүйлээ авахыг зөвшөөрдөг ч худалдан авалт худалдан авалтаа өдөөдөг гэдгийг мартаж болохгүй. Тиймээс тодорхой хэмжээний хуримтлалтай болох хүртлээ гэнэтийн том худалдан авалтаас ч зайлсхийх хэрэгтэй.

ЭРҮҮЛ ХООЛЛОЖ, ЭРҮҮЛ БАЙХ

Та сүүлийн нэг жилийн хугацаанд төлөвлөгдөөгүй хэрнээ хойшлуулшгүй гэнэтийн зардал юунд гаргаснаа санах гээд үз дээ. Монголчууд эрүүл мэндийн хэрэглээндээ хамгийн их гэнэтийн зардал гаргадгийг судалгаагаар тогтоосон байдаг. Тиймээс тогтмол эрүүл хооллож, өөрийгөө хайрлан аль болох өвдөхгүй байх нь гэр бүлийнхээ өмнө хүлээсэн үүрэг тань байхаас гадна хуримтлал үүсгэхэд маш чухал хүчин зүйл юм шүү.

Зөвлөгөө хэдий сайн ч хэрэгжүүлэхгүй бол ямар ч үр дүнгүй. Тиймээс та эдгээрээс өөрийн амьдралын хэв маягт тохирохыг сонгож яг өнөөдрөөс хэрэгжүүлээрэй. Нэг жилийн дараа та өнөөдөр эхэлсэн өөртөө талархах болно.

Нийтэлсэн огноо2019-08-23

Категори

Үйл явдал

Мөнгөө өөрөөсөө хамгаалж, хуримтлалтай болох шалгарсан аргууд www.zgm.mn

Үйл Явдал

Мэдээ

Facebook