Чөлөөт худалдааны хэлэлцээрт зөвхөн гаалийн татварыг тэглэж, НӨАТ болон онцгой албан татварын хувь хэмжээг авч үздэггүй
Евразийн эдийн засгийн холбоотой чөлөөт худалдааны түр хэлэлцээр байгуулснаар Монгол Улсын дотоодын нийт бүтээгдэхүүний өсөлт 6.1 орчим хувиар буурах тооцоо гарсныг МУИС-ийн Бизнесийн сургуулийн судлаачид танилцууллаа.
2024 оны байдлаар Монгол Улс Евразийн эдийн засгийн холбооны улсуудад 110.1 сая ам.долларын бараа, бүтээгдэхүүн экспортолсон бол 2.9 тэрбум ам.долларын импорт хийсэн байна.
Хэлэлцээрийн хүрээнд 375 орчим нэр төрлийн бараа, бүтээгдэхүүнийг харилцан гаалийн татваргүй импортлох тохиолдолд экспорт 3.7 орчим хувиар нэмэгдэх тооцоо гарчээ. Үүний дотор Монголын талаас голлон анхаарч байгаа хөдөө аж ахуйн салбарын экспорт 4.23 хувиар өсөхөөр байна.
Нөгөө талдаа нийт импорт 4.72 хувиар өсөх төлөвтэй байгаагаас аж үйлдвэрийн салбарын импорт 118 хувиар огцом өсөхөөр байгаа аж. Чөлөөт худалдааны хэлэлцээр нь гаалийн татварыг бууруулж, импортын бараа, бүтээгдэхүүн илүү хямд байх нөхцөл бүрдүүлдэг тул аж үйлдвэрийн салбарын түүхий эд, сэлбэг хэрэгсэл, тоног төхөөрөмжийн нийлүүлэлт нэмэгддэг. Ингэснээр салбарын импорт эрс өсөхөд нөлөөлдөг болохыг судлаачид тодотгож байна.
Харин нөгөө талдаа дотоодын аж үйлдвэрийн салбарын үйлдвэрлэл 17.9 хувиар буурах, хөдөө аж ахуйн салбарын үйлдвэрлэл 4.3 хувиар агших эрсдэлтэй байна. Бусад салбарын хувьд 1.2-5 орчим хувиар өсөх тооцоо гарчээ. Эдгээрийн нөлөөгөөр иргэд болон аж ахуйн нэгжүүдийн орлого 5.5 орчим хувиар, улсын төсвийн орлого 3.24 хувиар тус тус буурах тооцоолол гарсан байна.
Мөн чөлөөт худалдааны хэлэлцээрт зөвхөн гаалийн татварыг “тэг”-лэж, НӨАТ болон онцгой албан татварын хувь хэмжээг авч үздэггүй. Одоогоор ОХУ-д НӨАТ 20 хувь байгаа бол Монгол Улсад 10 хувь байгаа юм.
Эдийн засаг, хөгжлийн яамны мэдээлснээр хэлэлцээрийн хүрээнд 366 бараа, бүтээгдэхүүний жагсаалтыг эцэслэн тохиролцсон байна.
Нийт 23 төрлийн бараа, бүтээгдэхүүнийг жагсаалтаас хасах хүсэлт гаргаснаас шингэн болон өтгөрүүлсэн сүү, төмс зэрэг найман бүтээгдэхүүнийг хасаж, 11 төрлийн бараа, бүтээгдэхүүн дээр тохиролцоонд хүрчээ. Тодруулбал: улаанбуудай нийт 50 мянган тонныг импортлох квот тогтоож, 3.75 хувийн татвар ногдуулахаар болсон юм. Мөн 90 сая ширхэг хүртэлх өндөг импортлох бол 7.5 хувийн татвар төлнө. Түүнээс дээш бол одоогийн тарифаар буюу 15 хувийн татвар төлөхөөр тохиролцсоноо мэдээлж байв.

Нийтэлсэн огноо2025-04-03