ОХУ нүүрсний экспортоо Азийн зах зээл рүү шилжүүлэх шаардлагатай болсон ч дотоодын төмөр замын тариф зогсолтгүй өссөнөөр ашиг нь улам хумигджээ

Олон жилд анх удаа ОХУ-ын нүүрсний салбарыг бүрэн хэмжээний хямрал нөмөрчээ. Зах зээлийн сөрөг хүчин зүйлс давхцаж, салбарыг ховор тохиох хүнд нөхцөл байдал руу түлхсэн бөгөөд цаашдаа ч сэргэлтийн зам тодорхой харагдахгүй байгааг “SXCoal” агентлаг “CCA Analysis”-ийн судалгаанд үндэслэн мэдээлсэн байна.

Хориг, төмөр зам, тариф

Хэдийгээр үнийн хувьд базаахгүй мөчлөгийг туулж буй ч 2024 онд дэлхийн нүүрсний эрэлт түүхэн дээд цэгтээ буюу 7.25 тэрбум тоннд хүрснийг Олон Улсын Эрчим Хүчний Агентлаг тооцоолжээ. Гэхдээ ОХУ-ын нүүрсний салбар энэ өсөлтийг ашиглаж чадаагүй нь Украины дайн эхэлсний дараа Европын Холбооноос ОХУ-ын нүүрсэнд тавьсан хоригоос улбаатай. Ингэснээр ОХУ нүүрсний экспортоо Азийн зах зээл рүү шилжүүлэх шаардлагатай болсон ч дотоодын төмөр замын тариф зогсолтгүй өссөнөөр ашиг нь улам хумигджээ.

ОХУ дотооддоо ам.доллароор нэрлэгдсэн экспортын шинэ татвар тогтоож, мөн ОХУ-ын нүүрс экспортлогчдын амин чухал зах зээл болсон БНХАУ импортын татвараа сэргээсэн нь хүнд дарамт болжээ. Үүнтэй зэрэгцээд АНУ өнгөрсөн онд хориг арга хэмжээний жагсаалтдаа ОХУ-ын нүүрсний хэд хэдэн компанийг нэмснээр гүйлгээ хийх, олон улсын зах зээлд нэвтрэх боломжийг нь ноцтой түвшинд хязгаарласан байна.

ОХУ-ын төмөр замын тээвэрлэлтийн хүчин чадалтай холбоотой урт хугацааны асуудал өнгөрсөн онд улам даамжирсан нь мөн нэрмээс болов. Байгаль-Амурын гол шугам (БАМ) зүтгүүрийн ажиллах хүчний болон дэд бүтцийн дутагдалд орж, Транс-Сибирийн төмөр зам ачаа тээврийн урсгалыг дорнын зах зээл рүү шилжүүлэх ажилтай холбоотойгоор үйл ажиллагаа нь удааширчээ.

Байдал өөрчлөгдөхгүй шинжтэй

Эдгээр хүндрэлүүд нь ОХУ-ын нүүрсний экспорт буурахад нөлөөлж, цаашлаад тус салбарын санхүүгийн тогтвортой байдалд сэв суулгасан байна. 2024 оны I-X сарын хооронд тус улсын нүүрсний компаниудын 53 хувь нь алдагдалтай ажилласнаас гадна салбарын цэвэр алдагдал 0.83 тэрбум ам.доллар болсон байна. Харьцуулбал 2023 оны ижил хугацаанд 3.09 тэрбум ам.долларын ашигтай ажиллаж байжээ.

unnamed (1).jpg

Хямрал ийм түвшинд хүрсэн ч ОХУ-ын Засгийн газраас тус салбарыг дэмжих дорвитой арга хэмжээ аваагүй хэвээр. Хэдий экспортын татвар тэглэгдсэн ч “Оросын төмөр зам” (РЖД) компани 2025 онд тээвэрлэлтийн тарифаа 13.8 хувиар нэмэгдүүлэн тогтоосон тул байдал төдийлөн өөрчлөгдөхөөргүй байна.

Өнгөрсөн онд БНХАУ-ын нүүрсний импорт 543 сая тоннд хүрч, бүх цаг үеийн дээд цэгээ шинэчлэхэд Австрали, Монголын нүүрс гол үүрэг гүйцэтгэжээ. Тодруулбал: БНХАУ-ын хоригоос гарсан Австралийн нүүрсний нийлүүлэлт бараг 60 хувиар өссөн бол Монголын экспорт 19 хувиар өсөөд зогсохгүй коксжих нүүрсний нийт импортынх нь 60 хувийг дангаараа хангасан байна.

Харин энэ хугацаанд ОХУ-аас БНХАУ-ын авсан нүүрсний импорт 102 сая тонноос 95.1 сая тонн болон буурчээ.